Izba Regionalna w Gliniance

Z pracy kobiet

Kolekcja zaczęła się od łóżka – drewnianego, o solidnej konstrukcji, z szufladą i siennikiem. A skoro było łóżko, „to może i kołyska, a jak kołyska, to i krosna”, wylicza Alicja Krogul, jedna z członkiń Koła Gospodyń Wiejskich z Glinianki, które w kwietniu 1978 roku powołało do życia gliniecką Izbę Regionalną. Dzisiaj kolekcja składa się z blisko tysiąca eksponatów, prezentowanych w 100-letnim, zabytkowym budynku z drewna.

Historia koła w Gliniance rozpoczęła się podczas II wojny światowej, dokładnie w 1943 roku, kiedy Helena Malibo, pielęgniarka prowadząca akcję szczepienia dzieci, zaproponowała powołanie organizacji kobiecej. Początkowo skupiano się na działaniach samopomocowych, takich jak uprawa roślin oraz wspieranie przesiedleńców. Po wojnie koło zajęło się organizowaniem kursów nauczania przydatnych umiejętności: gotowania, pisania i czytania, kroju i szycia; udziałem w konkursach, prowadzeniem zajęć i zabaw dla dzieci oraz oprawą artystyczną rozmaitych uroczystości. W 1972 roku przy kole powstał zespół śpiewaczy „Wawrzynioki”, podtrzymujący muzyczne tradycje regionu, a sześć lat później – Izba Regionalna. Rozwijająca się działalność wymagała odpowiednich pomieszczeń, które organizacja niespodziewanie uzyskała w XIX-wiecznym budynku w Gliniance, zwolnionym przez urząd gminy po gierkowskiej reformie administracyjnej (1975).

Podstawą ekspozycji stały się gromadzone przez członkinie koła historyczne pamiątki, dokumenty, wychodzące z użycia urządzenia i narzędzia, tradycyjne stroje, wycinanki, przykłady sztuki ludowej, religijne wizerunki Matki Boskiej i świętych. „Ja ze swojego domu rodzinnego dużo poprzywoziłam. O, taką Bozię, ładne lichtarze, kropidło. Naznosiłam dużo rzeczy z tych miejscowości, co pochodzę: a to kijankę, a to tarę, a to miednice trzy”, wylicza Alicja Krogul. Podobnie do Izby trafiła większość z zabytkowych przedmiotów. Zbierane przez członkinie w okolicznych wsiach, podarowane przez gospodynie, uratowane z opuszczonych domów czy pogorzelisk. Kolekcja nieustannie się rozrasta dzięki przedmiotom przekazywanym przez samych mieszkańców. Maria Grzęda, śpiewaczka i przewodnicząca KGW, zauważa: „Szczególnie na Noc Muzeów… To zaraz coś się pojawia: «O, ja mam sierp! O, a ja mam kijankę, po co to będę trzymał». Teraz przyjechał pan i powiedział: «Mam sprawny warsztat tkacki». Ja mówię: «Przywiezie pan, bardzo pana proszę!». A jeszcze nie tak dawno temu zapobiegliwi gospodarze przechowywali nieużywane sprzęty czy urządzenia na wszelki wypadek, przekazując do kolekcji co najwyżej „święte obrazy”.

Izba Regionalna położona jest przy jednej z głównych ulic Glinianki. Z daleka widać drewniane ogrodzenie z charakterystyczną tablicą informacyjną i umieszczonym nad wejściem napisem „Witamy”. Do budynku wchodzi się przez przytulną sień, w której prezentowane są archiwalne zdjęcia przedstawiające mieszkańców regionu. Po prawej stronie znajduje się największa sala, z ekspozycją przedmiotów z życia codziennego dawnych mieszkańców okolicznych wsi: łóżko, kołyska, naczynia, meble, kołowrotki, krosno, ponad stuletnie obrusy, ozdoby świąteczne i „święte obrazy”. Jeden z nich jest prawdziwą ozdobą kolekcji, ponieważ przekazany został przez Emilię Krakowską, znaną aktorkę, która w słynnej ekranizacji powieści Władysława Reymonta “Chłopi” zagrała Jagnę.

W kolejnej ekspozycji prezentowane są tradycyjne stroje ludowe pochodzące z regionu kołbielskiego i okolic Wiązowny, z charakterystycznymi zapaskami i fartuchami na ramiona, kwiecistymi chustami, „sorcami”, czyli pasiastymi spódnicami z wełny, białymi koszulami, jednobarwnymi gorsetami, czarnymi butami i czerwonymi koralami. W następnym pomieszczeniu umieszczono okazałe wieńce dożynkowe wykonane przez glinieckie gospodynie, przedwojenny sejf spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowej „Kasa Stefczyka” i oryginalny warsztat stolarski. Obok, w miejscu dawnego aresztu, czyli w tak zwanej „kozie”, prezentowane są zabytkowe tabliczki z nazwami sąsiadujących wsi oraz zbiór historycznych dokumentów i zdjęć. Osobne pomieszczenie poświęcone jest niezwykle bogatej działalności Koła Gospodyń Wiejskich w Gliniance, z wyeksponowanymi nagrodami zdobytymi w licznych konkursach, przeglądach i festiwalach.

Izba Regionalna w Gliniance to nie tylko miejsce, w którym gromadzone jest materialne dziedzictwo kulturowe okolicznych miejscowości. Zabytkową przestrzeń wykorzystuje się do organizowania rozmaitych spotkań i wydarzeń lokalnych oraz ponadregionalnych. Cyklicznie organizowane są tutaj warsztaty, lekcje muzealne, spotkania modlitewne czy artystyczne plenery. Tłumy uczestników gromadzi majowa Noc Muzeów, a w październiku uroczyście obchodzi się Międzynarodowy Dzień Kobiet Wiejskich. Punktem obowiązkowym jest Święto Sójki Glinieckiej, promujące słynny lokalny wypiek – pieróg drożdżowy z nadzieniem z kapusty i kaszy. Święto tej potrawy, która promowana jest jako miejscowa odmiana mazowieckiej sójki, zainicjowane zostało w 2012 roku przez Irenę Nowak, jedną z członkiń Koła Gospodyń Wiejskich w Gliniance. Najbliższe plany to rekonstrukcja piwnicy, budowa studni i stodoły oraz postawienie pieca chlebowego, a w przyszłości przekształcenie Izby Regionalnej w Muzeum Ziemi Wawrzyniecko-Dobrzynieckiej.