Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Malużynie

Przed kościołem, na terenie dawnego cmentarza, którego resztki zachowały się do dziś, znajduje się drewniana dzwonnica z gontowym, namiotowym dachem, pochodząca z 1655 roku. Jest bez wątpienia najstarszą zachowaną dzwonnicą na Mazowszu. Założenie parafii w 1410 r. łączy się prawdopodobnie z przemarszem wojsk polskich pod Grunwald i domniemanym stacjonowaniem tu króla Władysława Jagiełły. Ciekawych historii i legend, związanych ze świątynią pw. Najświętszej Marii Panny, jest o wiele więcej.

Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny zbudowany został w 1470 r na miejscu poprzedniej, spalonej doszczętnie świątyni. Fundamenty kościoła zbudowano z polnych kamieni. Podwaliny wzniesiono z drewna dębowego, zaś resztę z drewna sosnowego. Jego fundatorem był Piotr Grzywa, dziedzic Malużyna i Radzymina, a proboszczem w tamtym czasie jego syn Jan. Fundator kościoła oraz jego spadkobiercy pochowani zostali w podziemiach świątyni. W kościele odnajdziemy otoczone kultem relikwie patrona parafii św. Wojciecha. W rocznicę sprowadzenia ich do świątyni odbywa się tu odpust parafialny. Świątynia zachwyca zarówno z zewnątrz, jak i w środku. Posiada murowane prezbiterium w stylu gotyckim oraz drewnianą nawę, wykonaną z drewnianych bali, ułożonych poziomo i z zewnątrz oszalowanych. Jej obecny kształt to efekt rozbudowy w 1640 roku. Zakrystia i południowa kruchta dobudowane zostały do bryły kościoła, przykrytego blaszanym, dwuspadowym dachem w XVIII wieku. Na szczycie kościoła znajduje się wieżyczka z 1853 roku. We wnętrzu nawę od prezbiterium oddziela arkada o półkolistym łuku. W północnej części prezbiterium znajduje się wejście do zakrystii, w południowej dwa półkoliste okna w tynkowanych obramieniach, zwieńczone fryzem z ozdobnie ułożonych cegieł. Nad wejściem do kruchty znajduje się późnogotycka figurka Matki Bożej z dzieciątkiem z I połowy XVI wieku. Barokowy ołtarz główny pochodzi z lat czterdziestych XVII wieku. W niszach konchowych znajdują się późniejsze rzeźby św. Wojciecha i św. Stanisława. Zwieńczenie ołtarza zdobią barokowe figurki przedstawiające św. Piotra i Pawła. W ołtarzu znajduje się obraz Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, zasłaniany obrazem Chrystusa w Ogrójcu. W górnej kondygnacji ołtarza umiejscowiony jest kolejny wizerunek św. Wojciecha. Wszystkie te obrazy pochodzą z Włoch i były namalowane w XIX wieku.

W kościele zobaczymy też dwa piękne, neogotyckie ołtarze boczne. Lewy poświęcony jest Chrystusowi Ukrzyżowanemu – w jego wnęce ustawiony jest drewniany barokowy krzyż z XVIII wieku, w prawym obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Barokowa ambona pochodzi z okresu przebudowy kościoła w latach czterdziestych XVII wieku. W świątyni odnajdziemy też elementy wystroju dodane współcześnie. Od 2006 roku w oknach znajdują się witraże, jeden przedstawia Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny, drugi papieża Jana Pawła II. Kilkanaście lat temu myśliwi podarowali kościołowi obraz św. Huberta, który umieszczono w jednym z ołtarzy bocznych. Historia kościoła wiąże się również z wydarzeniami patriotycznymi. Po upadku powstania styczniowego odprawiono w nim uroczystą mszę i pożegnano sztandar miejscowego oddziału, następnie odprowadzono go w procesji do lasu i zakopano. Za poparcie powstania proboszcz Malużyna ksiądz Gundolf Bartoszewicz został skazany na 12 lat zesłania na Syberię. O patriotycznej postawie księdza informuje tablica z epitafium umieszczona na lewej ścianie prezbiterium.