Artykuły

Samowystarczalność wiejskich gospodarstw w zakresie wyposażenia w narzędzia, maszyny i pojazdy rolnicze stała się w minionym półwieczu w Polsce zjawiskiem powszechnym. Wiejska wynalazczość zauroczyła już tak znacznych badaczy, jak Tadeusz Seweryn, Roman Reinfuss, Franciszek Kotula, Edward Pietraszek, podziwiali ją i dostrzegali konieczność udokumentowania.

W muzeach skansenowskich znaczącym przyczynkiem do ukazania chłopskich dokonań w tej dziedzinie są zbiory tradycyjnych radeł, pługów czy bardziej złożonych urządzeń – młynków zbożowych, sieczkarni, młocarni, pojazdów zaprzęgowych. Najbardziej spektakularnym wytworem wiejskiej mechaniki okazał się z czasem ciągnik rolniczy zwany SAM-em.

Dziś zjawisko znacznie ograniczyło swój wymiar i zapewne powoli zmierza ku zanikowi. Dlatego Muzeum Wsi Radomskiej uruchomiło program badawczy i kolekcjonerski „Mechanizacja wsi w Radomskiem w XIX i XX wieku”, dążący do zachowania w muzealnej formie obrazu rolnictwa użytkującego wyroby przemysłowe, rzemieślnicze i autarkiczne, których zawsze w tym niezbyt majętnym obszarze było wiele. To właśnie ziemia radomska wydała najznakomitszego chłopskiego wynalazcę współczesności, Jana Czapkę ze Starego Ciepielowa.

Bibliografia:

Pietraszek E., „Chłopska produkcja narzędzi rolniczych i ciągników„, „Wieś Współczesna”, nr 12/1983.

Reinfuss R., „Rolnictwo„, „Ziemia myślenicka” II.

Seweryn T., „Technicy i wynalazcy ludowi„, Warszawa 1961.

Autor tekstu i zdjęć: Tomasz Dzikowski