Przejdź do treści Wyszukiwarka
Strona główna

Słownik

Wybierz literę :
B

Barcie dawniej dziano przeważnie w sosnach i dębach. Miały kształt cylindryczny lub trapezowaty, zamykane były od zewnątrz drewnianymi deskami, zwanymi dłużniami.

Szczytowy rozwój bartnictwa na ziemiach polskich przypada na wiek XVI i XVII.

Byśki pieczono w wigilię Nowego Roku i święta Trzech Króli. Stawiano je na parapecie okna lub domowym ołtarzyku, rozdawano także dzieciom jako smakołyk. Według tradycji miały przynosić pomyślność w hodowli oraz zapewniać zdrowie, powodzenie i pomyślność w nadchodzącym roku.

C

Odsiewa się tylko większe otręby, dzięki czemu mąka jest bogata w wartości odżywcze. Jest to mąka pomiędzy jasną mąką chlebową a ciemną razową.

Przesiewanie przez pytel czyni mąkę delikatną, ale pozbawia ją cennych otrębów.

F

Na obrazach często przedstawia się wizerunki Chrystusa, Matki Boskiej i świętych – szczególnie patronów parafii, postacie czczone na danym terenie lub patronów stanów cywilnych, czy zawodów.

I
K

Ze zmielonej kaszy gryczanej (białej lub prażonej) otrzymuje się mąkę gryczaną.

Kopańki były dłubane z jednego kawałka drewna, najczęściej lipowego lub osikowego. Służyły np. do zagniatania ciasta na chleb, czy wyrobu klusek oraz do przechowywania żywności.

Konwencja nakłada na Państwa – Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa, to jest tradycji, zwyczajów, obyczajów, tradycyjnego rzemiosła i rękodzieła, kultywowania pamięci historycznej, wiedzy tradycyjnej i wierzeń, tradycji muzycznych, widowisk.

Tkanie polega na przeplataniu nici zwanej wątkiem nad i pod nićmi zwanymi osnową (osnutymi na krośnie). Za różnorodność splotów i wzorów odpowiadają uruchamiane w odpowiednim porządku nicielnice, przez które przewleka się nici osnowy.

M

Obecnie nazwa używana na określenie ludności Mauretanii i Sahary Zachodniej.

O

Badacz kultury ludowej, realizował filmy przedstawiające zanikającą kulturę ludową oraz religijność i życie w zgodzie z przyrodą. Poza filmowaniem zajmował się również fotografiką, pozostawił kilka tysięcy fotografii o tematyce etnograficznej. Wiele uwagi poświęcił mieszkańcom kurpiowskiej Puszczy Zielonej oraz Ziemi Chełmińsko-Dobrzyńskiej. Był inicjatorem powstania placówki muzealnej w Murzynowie.

S

Członek Towarzystwa Naukowego Płockiego. Autor zbioru pieśni kurpiowskich „Puszcza kurpiowska w pieśni”, a także sztuki teatralnej „Wesele na Kurpiach”.

Składa się z wysokiego naczynia (najczęściej drewnianego, ale zdarzały się też kamienne) i drewnianego ubijaka, zwanego stęporem. Dolna (robocza) powierzchnia stępora była często nabijana metalowymi ćwiekami.

T

Układano je często z wiązek pędów wikliny i większych topolowych pni, dodatkowo obsypując ziemią i kamieniami. Nazwa wywodzi się z języka niemieckiego („die Trift”, „trytef”) i prawdopodobnie przyszła na ziemie polskie wraz z Olędrami.

Potem chleb krojono i dzielono między wszystkich obecnych na weselu gości. Obrzęd ten miał na celu potwierdzenie przez pannę młodą przyjęcia na siebie obowiązków gospodyni w nowym domu. Tulanie chleba miało też gwarantować dostatek.

U

Ule kłodowe ustawiano pionowo lub poziomo. Pionowe nazywano stojakami, a poziome – leżakami. Były to najczęściej wycięte z drzewa barcie, które bartnicy przenieśli z lasu do przydomowych pasiek.

Został skonstruowany w latach 70. XIX wieku przez Kazimierza Lewickiego w Pracowni Towarzystwa Pszczelniczo-Ogrodniczego w Warszawie, stąd nazwa ula.

Składa się z rodni, miodni i dennicy. Charakteryzuje się tym, że można w nim ustawiać kilka poziomów miodni z ramkami. Może być, zarówno stojakiem (ul pionowy), jak i leżakiem (ul poziomy).