KONTRAST 
Cechą charakterystyczną strojów z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej była prostota, zarówno w formie, jak i kolorystyce. Dawniej wszystkie elementy stroju odświętnego wykonywano własnoręcznie, wykorzystując dostępne w tym terenie surowce – len i wełnę. Z nich przygotowywano tkaniny na koszule, spodnie, sukmany, spódnice i fartuchy. Również obuwie plecione z łyka lipy, zwane „kurpiami” lub „łapciami” wykonywano własnoręcznie. Dopiero za sprawą jarmarków, targów i wędrownych kupców w kurpiowskiej garderobie pojawiły się: bawełna, atłas, jedwab, pasmanteria, trzewiki i męskie buty z wysokimi cholewami.
Odświętny strój Kurpianki składał się z koszuli, spódnicy, gorsetu, fartucha oraz dodatków. Koszule szyte były z bielonego płótna zdobionego na mankietach, kołnierzyku i „przyramkach” (fragmenty tkaniny łączące przód koszuli z tyłem) delikatnym haftem i koronką szydełkową. Wśród spódnic można wyróżnić trzy typy: pasiaste z tzw. orionkiem (gwarowe określenie barwy żółtej), „kraciaki” popularne w okolicach Myszyńca oraz najmłodsze spódnice – „mieniste” szyte z tkanin o zróżnicowanych kolorystycznie osnowie i wątku, dających efekt przenikania barw. Dla podkreślenia damskiej kibici stosowano gorsety zwane tutaj „wystkami”. Dopasowane w gorsie a luźne w biodrach znakomicie podkreślały sylwetkę. Szyto je z pozyskiwanych drogą kupna lub wymiany atłasków i jedwabi, dodatkowo ozdabiając guzikami z macicy perłowej lub bursztynu oraz kolorowymi wstążkami pełniącymi funkcję lamówek. Przód spódnicy przykrywano fartuszkiem. Te starsze szyto z tkanin pasiastych (analogicznych do tych, z których szyto spódnice) niekiedy zdobione w dolnej partii koronką szydełkową. W okresie międzywojennym popularnością cieszyły się fartuchy płócienne w kolorze białym, z koronką w tym samym kolorze. Z czasem płótno ustąpiło miejsca, będącemu do tej pory tylko dopełnieniem fartucha, ażurowi. Damski strój urozmaicały dodatki: nakrycia głowy i biżuteria. Nakryciem głowy przypisywanym wyłącznie pannom było „czółko”. Uszyte z czarnego aksamitu, bogato zdobione pasmanterią, a niekiedy także pawimi piórami zakładane było tylko podczas ważnych uroczystości rodzinnych i kościelnych. Z chwilą oczepin Kurpianki traciły zwyczajowe prawo noszenia „czółek”. Zamiast nich przy przysługiwały im wiązane chustki. Płócienne, haftowane lub drukowane, misternie układane były oznaką dostojeństwa i dojrzałości. Odświętny strój dopełniała biżuteria wykonana z bursztynu kopalnego wydobywanego na terenie Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Zwykle były to korale darowane pannie młodej w posagu. Wartość bursztynów przeliczano na sztuki bydła, dlatego traktowano je jak lokatę kapitału.
W kurpiowskim stroju męskim wyróżniały się przede wszystkim sukmany i krótkie, sięgające bioder kaftany zwane „jakami”. Ich kolor oraz ilość zużytej nań tkaniny zdradzały profesję oraz status społeczny właściciela. Sukmany bartników proporcjonalnie do ich pozycji zawodowej posiadały na plecach od 12 do 50 fałd, natomiast sukmany rolników miały ich tylko kilka lub wcale.
Alternatywą dla ciężkich i obszernych sukman były „jaki” uszyte z partu lub wełny. Te w kolorze granatowym przypisywano bartnikom, zaś czerwone – strzelcom. I jedne i drugie zdobiono czarnymi lamówkami, rzędem guzików lub szamerunkiem.
Odświętny strój Kurpia dopełniała płócienna koszula ze stójką lub kołnierzykiem przewiązanym tasiemką, parciane spodnie niekiedy zdobione wzdłuż nogawek czerwonym lampasem oraz kapelusz typu „grzybek” zdobiony wstążką, bursztynową klamerką i piórkiem.
Zanim w męskiej garderobie pojawiły się chodaki, trzewiki i buty z wysokimi cholewami, Kurpie własnoręcznie wykonywali sobie obuwie zwane „kurpiami” lub „łapciami”. W tym celu wykorzystywali łyko lipy lub wierzby. Właśnie od nazwy obuwia plecionego i noszonego przez Puszczyków (mieszkańców Puszczy Kurpiowskiej) pochodzi nazwa regionu etnograficznego Kurpie.
Bibliografia:
Chętnik A., „Strój kurpiowski Puszczy Zielonej”, Wrocław 1961.
Autor: Katarzyna Mróz
