Artykuły

Muzeum Wsi Radomskiej posiada liczny zbiór obiektów ruchomych. Pośród kilkunastu tysięcy eksponatów tkanina stanowi ok. 1,5 tys. zbiór. Zasób obejmuje głównie okryciowe tkaniny ludowe, ubiór oraz tekstylia sakralne i inne.

Trzonem zbioru są elementy ubioru ludowego reprezentowanego w świątecznej odmianie stroju kobiecego noszonego w widłach rzeki Pilicy i Wisły po rzekę Kamienną, głównie w okresie przed II wojną światową. Strój radomski zachowuje wiele cech dawnych pod względem barwy i zaliczany jest do grupy ubiorów pasiastych z przewagą tkanin samodziałowych. Teren radomskiego nie jest jednolity, dlatego ludowe tradycyjne stroje na północy i w północno-zachodniej części regionu pozostały pod dużym wpływem Mazowsza. W zachodniej części radomskiego zaznaczają się wyraźne akcenty opoczyńskie, natomiast na południu obszaru ślady stroju świętokrzyskiego.

Duży zasób stanowią wytworzone na warsztacie tkackim lniane tkaniny, wełniane kilimy i dywany ludowe. Kilimy charakteryzują się prostą w układzie pasiastą kompozycją raportu nieskończonego i zamkniętego. Na podstawie kolekcji można wyróżnić najstarsze – ciemne dwukolorowe i młodsze wielokolorowe.

Wśród lnianych tkanin licznie prezentuje się bielizna pościelowa, obrusy, ręczniki i inne. Wiele miejsca w zbiorze zajmują elementy ubioru codziennego ludności wiejskiej, które uszyto z płótna lnianego produkcji domowej.

Na uwagę zasługują tkaniny dwuosnowowe. Tkane z wełny w dwóch kontrastowych kolorach są charakterystyczne dla północno-wschodnich terenów Polski. W 1984 roku muzeum zorganizowało konkurs zatytułowany „Życie i twórczość Jana Kochanowskiego w rzeźbie, ceramice, malarstwa i tkaninie dwuosnowowej”. Wówczas do muzeum napłynęły tkaniny dwuosnowowe, a wybrane po konkursie pozyskano do muzeum.

Ponadto, niewielką grupę tworzą obiekty pochodzenia wschodniego. Muzeum posiada kilkanaście wschodnich kobierców (XIX/XX w.), ręcznie tkanych i wiązanych, które niegdyś były ozdobą polskich dworów szlacheckich, wnętrz ziemiańskich i mieszczańskich.

Szczególną uwagę w zbiorze tkanin zwracają zabytkowe tekstylia sakralne, szaty liturgiczne i paramenty noszone przez kapłanów obrządku rzymsko-katolickiego. Tekstylia wykonane w większości z tkanin jedwabnych i półjedwabnych, prezentują różnorodność wielkoraportowych kompozycji roślinno-kwiatowych. Powielają układy stylistycznych wzorów lub mogą być echem nowożytnych tkanin proweniencji włoskiej i francuskiej.

Literatura:

Apanowicz A., „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego„, T. 1., Kielce 1963.

Błachowski A., „Ludowe dywany dwuosnowowe„, Toruń 1990.

Michałowska M., „Zabytkowe tekstylia kieleckie”, Warszawa 1989.

Orynżyna J., „Przemysł ludowy w Polsce”, Warszawa 1937.

Autor: Małgorzata Kwarcińska