Regionalny konkurs gry na ligawkach Adwentowe Granie w Siedlcach

Otrąbienie Adwentu

Adwent otrąbiano ligawkami już w XI wieku. Zwyczaj ten jako powszechny przetrwał do czasów II wojny światowej, podczas której Niemcy zakazali posiadania ligawek i grania na nich. Obawiali się bowiem, że w ten sposób będą porozumiewali się partyzanci.

Ligawki jako instrument sygnałowy, poza dawaniem sygnałów pasterskich przy wypasaniu bydła i ostrzegania przed dzikimi zwierzętami, pełniły funkcję obrzędową. Służyły do trąbienia podczas Adwentu. Zdaniem Oskara Kolberga były symbolem trąby Archanioła, mającego zwiastować światu przyjście Zbawiciela. Na ligawce w Adwencie określoną melodię gra się na cztery strony świata.

Pierwszy Regionalny konkurs gry na ligawkach Adwentowe Granie w Siedlcach miał miejsce ponad 25 lat temu. Organizatorem wydarzenia jest Muzum Regionalne w Siedlcach.

Ligawka

Ligawy należą do aerofonów, czyli do rodziny instrumentów dętych. Jest to druga z najstarszych grup instrumentów muzycznych, wykształconych z pierwotnych świstawek, początkowo sporządzanych z kości zwierzęcych.

Najdłuższe ligawy mają około 3 metry. Nie są instrumentami, które mają długi żywot. Wydrążone wewnątrz gałęzie, solidnie połączone obręczą z metalu lub łykiem, stosunkowo szybko wysychają. W wyniku wysychania pojawiają się pęknięcia i instrument coraz słabiej rezonuje. Odpowiednikiem ligaw są trombity na Podhalu i Bazuny na Kaszubach.

Tak opisywał ligawkę i jej dźwięki Oskar Kolberg:

Ligawka, ów flet mazowieckich pasterzy, osobliwie tych, co nocną porą pasące się robocze konie i woły strzegą przed żarłocznością wilka; jest to długa na dwa lub trzy łokcie trąba, pospolicie łukowato zgięta, z drzewa za pomocą toporka i cyganka wystrugana, zwykle z dwóch połówek dla łatwiejszego wewnątrz wyżłobienia złożona, na spojeniu pakiem zalana, chrapliwym głosem przeraźliwie razi uszy z bliska; z odległości zaś dochodząc uszu naszych, ton jej staje się pełny, gładki, posępny; chrapliwie niknie w przestrzeni. Wiejska ta muzyka, jest jak powiedziano, wieczorną modlitwą pasterzy, trwożącą drapieżnego zwierza, a polecającą Bogu straż i opiekę dobytku ubogiego człowieka.

Ligawa jest bardzo wymagającym instrumentem. Grają na niej zazwyczaj mężczyźni. Najlepiej radzą sobie obdarzeni silnymi płucami muzycy, którzy na co dzień grają w orkiestrach dętych. Ale zdarzają się i grające panie. Jedna z uczestniczek Adwentowego Grania powiedziała, że na ligawie zaczęła grać dopiero po śmierci dziadka. Do udziału w konkursie skłoniła ją chęć uczczenia jego pamięci i tak już zostało. Jest jedną z niewielu dziewcząt startujących w konkursie.

Żywa tradycja

Granie na ligawkach jest przykładem żywej tradycji, w której kultywowanie angażują się przedstawiciele różnych grup pokoleniowych. Sam konkurs przyciąga corocznie wielu z Podlasia i Mazowsza. Konkurują ze sobą w trzech kategoriach wiekowych: dzieci w wieku od 8 do 11 lat, młodzież w wieku do 16 lat oraz pozostali, wśród których najstarsi mają nawet ponad 80 lat.

Konkurs trwa jeden dzień. Zaczyna się zazwyczaj przed południem i trwa około dwóch godzin. Zarówno koncert konkursowy, jak i sprzedaż ligawek odbywają się od strony ulicy Floriańskiej, natomiast ogłoszenie zwycięzców i wręczenie nagród mają miejsce we wnętrzu Muzeum.