Kolbergowska spuścizna
Kim był Oskar Kolberg? Dla jednych odpowiedź jest oczywista, dla innych nie. Upamiętnieniu jego postaci poświęcony był w Polsce cały rok 2014. Jest jednak takie miejsce, gdzie pamięć i wiedzę o nim upowszechnia się już od dawna – każdego dnia w sposób ciągły i nieprzerwany. W Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze o życiu, naukowym dorobku w dziedzinie etnografii i folklorystyki, o twórczości muzycznej oraz związkach Kolberga z Przysuchą znajdziemy prawie wszystko.
Oskar Kolberg był kompozytorem i folklorystą o najbogatszym dorobku w XIX-wiecznej Europie. Trzon programu ekspozycyjnego Muzeum stanowi zatem stała wystawa biograficzna, przedstawiająca życie i okresy twórczości Kolberga: jego rodzinę oraz dzieciństwo, związki z Przysuchą, lata nauki i młodości.
Muzeum gromadzi, opracowuje naukowo i eksponuje zabytki oraz materiały prezentujące dzieła Kolberga, zaliczane do najwybitniejszych dokonań nauki polskiej XIX wieku. Przedstawia opracowany oraz konsekwentnie realizowany program badań kultury ludowej ziem dawnej Rzeczypospolitej, a także jedyny tego typu zbiór źródeł i opracowań w postaci tomów „Ludu” i „Obrazów Etnograficznych” wraz z fragmentami archiwum rękopiśmiennego.
Nagrody Kolberga
Ekspozycja jest na bieżąco uzupełniana, z uwzględnieniem aktualnego stanu badań nad kolbergowską spuścizną. Muzeum kolekcjonuje również prace laureatów Nagrody im. Oskara Kolberga, czyli artystów ludowych oraz osób działających na rzecz dziedzictwo kultury wsi. Nagrodę przyznaje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego najbardziej zasłużonym w tym obszarze. Od 2002 roku Muzeum w Przysusze jest organizatorem ogólnopolskiej gali Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”.
Zbiory i działalność muzeum
Inne zbiory placówki to kolekcje umożliwiające pełnienie funkcji muzeum regionalnego: z jednej strony to zbiór muzealiów historyczno-artystycznych, dokumentujących dzieje Przysuchy i okolic, z drugiej natomiast kolekcja eksponatów etnograficznych z regionu opoczyńskiego, w której pewną odrębność merytoryczną posiada zgromadzony zespół eksponatów z dziedziny polskiej sztuki ludowej.
Jak przystało na placówkę tego typu, muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą i dokumentacyjną z zakresu historii oraz etnografii okolic Przysuchy. Organizuje wystawy czasowe, wydaje książki, katalogi i druki okolicznościowe. Realizuje program edukacji regionalnej oraz wiedzy o sztuce.
Muzeum jest oodziałem Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu.