Powiślaki – Konkurs Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich w Maciejowicach

Powiślaki z Maciejowic

Miłośnicy historii, zwłaszcza Tadeusza Kościuszki i polskich powstań, natychmiast skojarzą nazwę Maciejowice. 10 października 1794 roku zakończyła się tutaj insurekcja kościuszkowska, po przegranej bitwie z wojskami rosyjskimi. Maciejowice zasłynęły ponownie dwa wieki później, tym razem za sprawą niezwykłego spotkania miłośników muzyki tradycyjnej, znanej pod nazwą – Powiślaki. Określenie to związane jest z mikroregionem położonym na wschodnim brzegu Wisły, czyli Powiślem Maciejowickim. Miejsce słynne jest nie tylko z działalności wirtuozerskich muzykantów, lecz także „powiślaków” – archaicznej formy oberka.

Od 1993 roku, zawsze w czerwcu, na maciejowickim rynku zjawiają się znakomici śpiewacy i instrumentaliści, aby wziąć udział w konkursie. Jego pomysłodawczynią, do dziś czuwającą nad programem, jest folklorystka, animatorka kultury i etnografka – Wanda Księżopolska. Przez wiele lat dokumentowała działalność muzykantów, którzy przechowali umiejętności tradycyjnej gry i śpiewu.

Pamięć pokoleń

Gwałtowne zanikanie tradycyjnego muzykowania na Powiślu Maciejowickim pod koniec XX wieku wywołało potrzebę zachowania i popularyzacji tej ginącej twórczości. Wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Maciejowicach i Muzeum Regionalnym w Siedlcach, Wanda Księżopolska zorganizowała Konkurs Kapel i Śpiewaków Ludowych Regionów Nadwiślańskich Powiślaki, a także cały cykl prezentacji i konkursów pod wymownym hasłem „Żywa tradycja – pamięć pokoleń”.

Wydarzenie ma charakter wyłącznie konkursowy, bez gwarnych kramów i festynowej atmosfery. Bywalcy wydarzenia szczególnie cenią sobie kameralność przeglądu. „Tu przyjeżdżają klasowi artyści, wielu wielokrotnie nagradzanych, choć konkurs mniejszy niż w Kazimierzu, to jest naprawdę unikalna okazja do posłuchania najlepszych z najlepszych” – zachwalał jeden z uczestników. I rzeczywiście, podczas Powiślaków wysłuchać można uznanych artystów tradycyjnej muzyki i śpiewu. I choć większość muzyków stających w szranki w konkursie pochodzi z nadwiślańskich terenów Mazowsza nie brak również artystów z Lubelszczyzny. Wszak i tam mają swoje Powiśle.

Dla najlepszych Złote Basy

Co roku na maciejowickim rynku kilkudziesięciu artystów rywalizuje w czterech kategoriach: kapele ludowe, soliści śpiewacy, soliści instrumentaliści, zespoły śpiewacze. Nagrodą dla najlepszych są wręczane podczas wieczornej ceremonii mosiężne statuetki „Złotych Basów”. Specjalnym wyróżnieniem pozostaje zaś nominacja do udziału w ogólnopolskim festiwalu w Kazimierzu Dolnym. Konkurs rozpoczyna się wcześnie rano i do wieczora kolejni wykonawcy prezentują trzy melodie lub trzy pieśni. Przegląd odbywa się na scenie udekorowanej charakterystyczną wycinanką kołbielską, a nad przebiegiem czuwają konferansjer i komisja złożona z muzykologów, historyków, kulturoznawców. Warto także zajrzeć na pobliski parking, gdzie artyści oczekujący na swoją prezentację przygrywają  na skrzypcach, harmoniach, klarnetach, basach, czy bębenkach. W przedkonkursowej atmosferze wybrzmiewają ostatnie próby przed występem, jak i rozmowy uczestników.

„Dobrze jest mieć poczucie, że nie spadło się z księżyca, że jest w nas tak wiele z tego, kim byli nasi przodkowie” – uważa Wanda Księżopolska. W Powiślakach biorą udział nie tylko doświadczeni mistrzowie, lecz także młodzi muzycy, odkrywając swoje korzenie i podtrzymując nadzieję zachowania tradycyjnej muzyki dla przyszłych pokoleń.