Zdzisław Bziukiewicz

Zdzisław Bziukiewicz – bursztyniarz z Puszczy Zielonej

Zdzisław Bziukiewicz jest jednym z ostatnich czynnych bursztyniarzy w Polsce. Tradycyjną kurpiowską obróbką bursztynu zajmuje się od najmłodszych lat. Umiejętność tę przejął od swoich rodziców – Stanisława i Marianny z domu Drężek.

Ojciec, Stanisław Bziukiewicz (1923 – 2009), był związany z bursztyniarstwem ponad 70 lat. Jeszcze jako mały chłopiec, na przełomie lat 20. i 30. ubiegłego stulecia, wspólnie ze swoim ojcem Konstantym, wyrabiali papierośnice i fajki bursztynowe. Po wojnie, już jako dorosły mężczyzna, zetknął się z Wiktorem Deptułą z Surowego, który nauczył go toczyć bursztynowe korale na kołowrotku. Przez długie lata swoje wyroby sprzedawał na targu w Myszyńcu. W poszukiwaniu bursztynu objechał całe Kurpie. Od 1958 r. pasją bursztyniarstwa dzielił ze swoją żoną Marianną. Ich syn Zdzisław został wyuczony na następcę rodzinnego rzemiosła.

Kurpiowskie złoto

Kurpie to teren bogaty w złoża bursztynu. O bursztynie, zwanym „kurpiowskim złotem” pisano już pod koniec XVII wieku. Bursztyn na tym obszarze był powszechnie dostępny. Mógł go poszukiwać i wydobywać każdy. Mieszkańcy znajdowali go na piaskach i wydmach nadrzecznych w postaci bryłek. Na duże ilości surowca natrafiano przy łowieniu ryb, w błotach i torfowiskach, na dnie zbiorników wodnych oraz tam, gdzie woda wymywała go z urwistych i wysokich brzegów rzecznych. Znajdowano go także przy kopaniu rowów, studni, fundamentów, karczowaniu lasów, sypaniu grobli, przy eksploatacji glinianek
i żwirowni, a także przy pracach polowych.

Na Kurpiach żyło wielu uzdolnionych bursztyniarzy. Wyrabiali oni kolie, serca, fajki, tabakierki, figurki, zabawki, łańcuszki, szkatułki, guziki, kieliszki, cygarniczki, naparstki, pierścionki, pasyje. Okoliczna ludność była tak silnie związana z eksploatacją i obróbką bursztynu, że minerał na stałe wszedł do historii kultury tego regionu. Stare tradycje sztuki bursztyniarskiej zachowały się w kulturze do dziś, ale jest to rzemiosło zanikające.

Pasja tworzenia

Zdzisław Bziukiewicz bursztyn obrabia ręcznie, przy pomocy tradycyjnego kołowrotka,
tzw. kółka. Jako jedyny robi bursztynowe kierce. Odtwarza też stare kurpiowskie wzory. Wśród wykonywanych korali, czy naszyjników nie ma dwóch jednakowych.

W ciągu wielu lat twórczości uczestniczył w różnych konkursach, m.in. w konkursie „Rękodzieło Wsi Kurpiowskiej”, gdzie wielokrotnie zdobywał pierwsze miejsce w kategorii „bursztyniarstwo„. Od wielu lat propaguje wiedzę o bursztyniarstwie i organizuje pokazy tego rzemiosła w szkołach, domach kultury i muzeach. W latach 1996-1997 brał udział w Ministerialnym programie „Ginące Zawody”, prowadząc zajęcia z tradycyjnej obróbki bursztynu w Kadzidle. 

Od 2004 roku prowadzi wraz z żoną Laurą prywatne Muzeum Kurpiowskie o charakterze etnograficznym. Muzeum mieści się na terenie rodzinnego gospodarstwa we wsi Wach. Organizuje tam cykliczne zajęcia edukacyjne na temat bursztyniarstwa i innych tradycyjnych zawodów na Kurpiach. Do bursztyniarstwa przyucza swoich synów.

Prowadzi też stronę internetową www.kurpie.com.pl, na której przybliża odbiorcom historię i tradycje związane z regionem Kurpi Puszczy Zielonej. Z racji swojej niezwykłej profesji, bierze udział w licznych programach telewizyjnych i radiowych oraz bywa bohaterem wielu artykułów prasowych. Zdzisław Bziukiewicz jest bez wątpienia mistrzem kurpiowskiego bursztyniarstwa i kontynuatorem ważnego elementu niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu.

W 2022 bursztyniarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej zostało wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.