Muzeum Regionalne w Iłży

Iłża – miasto garncarzy

Już sam budynek, w którym mieści się Muzeum Regionalne w Iłży, wzbudza ciekawość. To pochodzący z 1754 roku zabytkowy obiekt, będący pierwotnie przytułkiem dla ubogich. Muzeum powstało tutaj w 1972 roku. Początek kolekcji muzealnej dało około 500 eksponatów zebranych przez iłżeckich regionalistów, z inicjatywy których powstała ta wyjątkowa placówka. Obecnie w zbiorach znajduje się ok. 2000 muzealiów z zakresu etnografii, archeologii, historii, numizmatyki i sztuki.

Pośród zgromadzonych na wystawie stałej zbiorów, sporą część stanowią przykłady dawnej ceramiki, jako że od średniowiecza Iłża była jednym z najważniejszych w kraju ośrodków garncarstwa. Ludowa ceramika iłżecka rozwinęła się w czasie, kiedy fabryczne naczynia wyparły gliniane garnki. Pojawiły się wtedy talerze oraz wazony dekorowane charakterystycznym nalepianym ornamentem, a także naturalistyczne figurki świętych, ptaków, zwierząt i ludzi.

W Iłży warto również zobaczyć kilkumetrowej wysokości piec z połowy XIX wieku, służący do wypalania ceramiki. Mieści się on przy ul. Wójtowskiej 63.

Do upadku tego rzemiosła w największym stopniu przyczyniła się powstała w Iłży, w pierwszej połowie XIX wieku, Fabryka Fajansów Sunderlanda. Po drugiej wojnie światowej iłżeccy garncarze zajmowali się głównie wyrobem ceramiki „cepeliowskiej” – cieszyła się ona uznaniem w kraju i za granicą. Najważniejszą częścią zbiorów ceramicznych w iłżeckim Muzeum, jest właśnie kolekcja ceramiki ludowej ze zlikwidowanej Spółdzielni Rękodzieła Ludowego „Chałupnik” w Iłży.

Ceramika iłżecka, reżyseria Andrzej Wajda, PWSFTviT, 1951

Kolekcje

W strukturze Muzeum wyodrębniono dział archeologiczny, który gromadzi znaleziska z okresu od neolitu do wczesnego średniowiecza. W głównej mierze są to narzędzia i naczynia. Dużą część eksponatów znaleziono podczas prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie osady wczesnośredniowiecznej w Iłży.

Kolejny dział historyczno-artystyczny, to zbiory z zakresu sztuki oraz historii, związane m.in. z dziejami zamku iłżeckiego, okresem II wojny światowej i dokumentami cechowymi. Największy natomiast jest dział etnograficzny, liczący około 1000 eksponatów. Są to zbiory ceramiki ludowej oraz przykładów rzemiosła wiejskiego, a także stroje i tkaniny.

W kolekcji muzealnej warto zwrócić uwagę na lalki w strojach ludowych. Zostały one wykonane z oryginalnych materiałów przez twórczynie ludowe.

Ciekawie prezentuje się również kolekcja judaików, pośród których na wystawie stałej prezentowane są m.in.: tora, mezuza, pierścień zaślubinowy, menora, tefilin, lampka hanukowa, kieliszek kiduszowy na Pesach, balsamiki, kołatka.

Działalność muzeum

Poza ekspozycją stałą Muzeum organizuje również wystawy czasowe oraz skierowane do dzieci i młodzieży szkolnej lekcje muzealne. Niektóre spośród tematów lekcji mogą być realizowane poza siedzibą Muzeum.

Placówka wykonuje też inne zadania. Muzeum prowadzi działalność turystyczną poprzez oprowadzanie wycieczek oraz dystrybucję pamiątek regionalnych. Organizuje również i prowadzi prace wykopaliskowe.