Skansen Budownictwa Puszczańskiego w Granicy

Początki Skansenu Budownictwa Puszczańskiego

Skansen, należący do Kampinoskiego Parku Narodowego i Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego im. prof. Jadwigi i Romana Kobendzów, stanowi jeden z ulubionych punktów wycieczek szkolnych, a w weekendy jest miejscem chętnie i licznie odwiedzanym przez turystów. Aby go utworzyć, badaniami objęto 60 wsi.

Położony jest 40 km od Warszawy, obok atrakcyjnych miejscowości turystycznych, takich jak Żelazowa Wola i Niepokalanów. Idea jego powstania pojawiła się w latach 1975-1976. Podczas badań terenowych odnaleziono 98 interesujących obiektów, spośród których 25 wytypowano do translokacji. Początkowo na lokalizację skansenu wskazywano wieś Lipków, ale ostatecznie zdecydowano o wyborze Granicy i obszaru na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego. Niestety plany zakończyły się finałem w postaci zagospodarowania wsi „rzędówki” z dwiema zagrodami: Widymajera i Wiejckiej. Trzecia, zagroda Połcia, obecnie określana jako Chata Kampinoska, znajduje się pod opieką Towarzystwa Kampinoskiego i zlokalizowana jest osobno, na drodze dojścia z parkingu do Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego.

Zagrody w skansenie

Zagroda Widymajera, przystosowana do prowadzenia zajęć dydaktycznych, usytuowana jest frontem do drogi. Stanowi przykład gospodarstwa własności bogatego chłopa. Posiada stodołę, oborę, spichlerz oraz drewutnię z wozownią. Kolejna zagroda – Wiejckiej, również usytuowana frontem do drogi, to z kolei przykład średniozamożnego gospodarstwa z zabudowaniami gospodarczymi: stodołą, spichlerzem i szopą.

Zagrody można traktować wyłącznie jako przykłady architektury puszczańskiej oraz zobrazowanie układów gospodarstw – wnętrza budynków nie są wyposażone w akcesoria wystroju, ani narzędzia i sprzęty gospodarskie. Brakuje ciągle planu urządzenia pomieszczeń jako ekspozycji, co z powodzeniem zrealizowało w zagrodzie Połcia Towarzystwo Kampinoskie.

Dzięki pozyskanym funduszom zewnętrznym, skansen został w 2015 roku poddany gruntownemu remontowi pod nadzorem konserwatorskim. Odświeżone, uporządkowane obejścia, świeżo grodzone domy i budynki gospodarcze, pokryte nowymi strzechami, służą edukacji ekologicznej.

Granica i okolica

Granica to istotny punkt na mapie Kampinoskiego Parku Narodowego. Tu znajduje się węzeł szlaków turystycznych, cmentarz wojenny z mogiłami 800 żołnierzy z września 1939 roku oraz kilkunastu partyzantów AK, poległych w 1942 roku. Ciekawa jest również dębowa Aleja III Tysiąclecia, wzdłuż której, od 1999 roku, sadzą swe dęby przedstawiciele świata polityki, nauki, religii i kultury. Atrkacją jest także drewniana kładka dydaktyczna na Olszowickich Błotach, zakończona wieżą widokową wznoszącą sie nad unikatowym oszarem przyrodniczym. Kładka łączy się z pomostem nad Kanałem Olszowickim. Wzdłuż ścieżki ustawione są tablice informacyjne, dzieki którym lepiej poznamy rzadkie gatunki tamtejszej fauny i flory. Czasem nawet można spotkać tu łosia, spacerującego dostojnie po lesie.

W tej pięknej scenerii położony jest Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny im. Jadwigi i Romana Kobendzów ze Skansenem Budownictwa Puszczańskiego. Niewiątpliwie należy go docenić za spokój i kameralny charakter.

Jadwiga i Roman Kobendzowie

Warto powiedzieć kilka słów o potranoch tego miejsca – profesorach: Romanie Kobendzy i jego żonie, Jadwidze. On – botanik i dendrolog, ona – geografka i geomorfolożka prowadzili badania Puszczy Kampinoskiej i fascynowali sie tym miejscem. Co więcej, dzięki niemu sie poznali. „Nie znam innego obszaru Polski, który by był tak ulubiony i tak wszechstronnie opracowany przez dwoje najbliższych sobie i świetnie uzupełniających się przyrodników” – napisał o Konbendzach wielki polski botanik profesor Władysław Szafer. Z inicjatywy tej niezwyklej pary został utworzony Kampinoski Park Narodowy.